آندومتریوز یک بیماری مزمن و شایع در زنان بوده که در آن بافت مشابه با آندومتر یا همان لایه داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. این بیماری عوارضی از قبیل درد شدید لگنی، قاعدگی‌های نامنظم و مشکلات باروری را به همراه خواهد داشت. علائم بروز آن نیز شامل درد در ناحیه لگن، خونریزی غیرطبیعی و خستگی است.در خصوص علت بروز آن باید گفت که علت دقیق آن هنوز ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی و هورمونی در ایجاد آن تاثیرگذار هستند، و همچنین تشخیص آن به طور معمول با لاپاراسکوپی بوده و درمان نیز از طریق دارو یا جراحی صورت می‌گیرد.
آندومتریوز چیست؟
اندومتر بافت طبیعی پوشاننده حفره رحم است. این بافت به صورت طبیعی در داخل حفره رحم وجود دارد و به صورت سیکلیک و ماهیانه دچار تغییرات قاعدگی می شود. تا زمانی که اندومتر در داخل حفره رحم قرار دارد همه چیز طبیعی است اما مشکل زمانی ایجاد می شود که این بافت به قسمت های دیگر بدن مانند داخل لگن سرک می کشد و به طور نابه جا در این بخش قرار می گیرد. این بافت ها در داخل لگن دچار التهاب، خونریزی و چسبندگی داخل لگن شده و همچنین موجب به وجود آمدن کیست های شکلاتی به طور مکرر در تخمدان می شوند.
با التهاب و کششی که روی اعصاب و بافت ها وارد می شود موجب ایجاد درد لگنی مزمن در خانم ها شود. معمولا این دردها با شدت زیادی در خانم ها و دختران جوان بروز می کند و در سنین باروری نیز ممکن است موجب بروز مشکلات ناباروری شود. اما این بدان معنا نیست که هر شخصی که به آندومتریوز مبتلا است قطعا با مشکل ناباروری روبه رو می شود.
حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد افرادی که اندومتریوز دارند ممکن است مبتلا به کیست شکلاتی شوند.
میزان شیوع آندومتریوز در خانم ها
آندومتریوز در سال های اخیر با بالا رفتن سن ازدواج در بین خانم ها شیوع بیشتری پیدا کرده است. شیوع سالانه ابتلا به بیماری اندومتریوز، حدود ۱.۶ مورد در ۱۰۰۰ خانم بین ۱۵ تا ۴۹ سال ذکر شده است. البته در خانم هایی که نازایی دارند، شیوع اندومتریوز بالاتر است. ۴۰ تا ۵۰ درصد خانم هایی که از درد مزمن لگنی رنج می برند به آندومتریوز مبتلا هستند. همچنین از هر ۱۰ خانم نابارور حداقل ۲ و حداکثر ۵ نفر مبتلا به آندومتریوز هستند.
بیشترین تظاهر این بیماری به صورت درد لگنی و نازایی است و به همین خاطر در افرادی که با این شکایت به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه می کنند شیوع اندومتریوز بیشتر است.
علائم ابتلا به آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز یک بیماری است که علت آن خیلی شناخته شده نیست اما معمولا فردی که دچار آندومتریوز می شود این علائم در اعضاء خانواده مثل خواهر یا مادر نیز دیده شده است:
- این بیماری می تواند خود را به صورت های مختلفی مثل درد خیلی شدید در دوران قاعدگی و یا دردهای متناوب بین سیکل‌های قاعدگی نشان دهد.
- علی رغم اینکه در این افراد مشکلات تنبلی تخمدان یا عدم تخمک گذاری دیده نمی شود اما موقع پریودی خونریزی های شدیدی دارند. درد شدید در هنگام دخول یا نزدیکی از دیگر نشانه ای این بیماری است.
- در برخی افراد درد هنگام ادرار یا دفع دیده می شود.
به طور کلی علائم اندومتریوز با درد زیادی همراه است که افراد به این علت به پزشک متخصص زنان مراجعه می کنند.
مهم ترین علائم اندومتریوز
آندومتریوز در واقع یک بیماری آزاردهنده است زیرا علائمی مانند درد مزمن لگنی که ایجاد می کند که یکی از علت های شایع بروز این بیماری در خانم ها است. از علائم دیگر این بیماری می توان به دردهای شدید زمان قاعدگی و درد هنگام مقاربت جنسی اشاره کرد که شدت این دردها نسبت به دیسمنوره های طبیعی شدیدتر است.
عوامل موثر بر روی آندومتریوز
عوامل مؤثر بر ایجاد و پیشرفت این بیماری عبارت‌اند از:
۱. سابقه خانوادگی آندومتریوز خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
۲. استروژن، هورمون اصلی تحریک‌کننده رشد بافت آندومتریوز است. عدم تعادل هورمونی یا سطوح بالای استروژن می‌تواند به پیشرفت بیماری کمک کند.
۳. سیستم ایمنی ضعیف
۴. قاعدگی‌های طولانی، کوتاه شدن سیکل قاعدگی، یا شروع زودهنگام قاعدگی با افزایش خطر آندومتریوز مرتبط هستند.
۵. مصرف زیاد چربی‌های ناسالم، سیگار کشیدن، و فعالیت بدنی کم
۶. استرس و عوامل روانی
آندومتریوز در چه مکان هایی رشد می کند؟
شایع ترین مکان هایی که ممکن است درگیر اندومتریوز شوند اجزای داخل لگن است. همچنین تخمدان و عضله رحم از مهمترین قسمت هایی هستند که از هجوم این بافت در امان نیستند. اندومتر اگر داخل تخمدان تشکیل شود کیستی به نام اندومتریوما را می سازد و یا اگر در داخل عضله رحم یا همان میومتر باشد اندومتریوزیس را تشکیل می دهد.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به آندومتریوز هستند؟
خانم هایی که در سن باروری هستند بیشتر از بقیه در معرض خطر ابتلا به اندومتریوز قرار دارند، زیرا اندومتریوز یک بیماری وابسته به استروژن (هورمون های جنسی) است. در واقع همانطور که در بافت طبیعی اندومتر استروژن باعث رشد می شود در بافت غیر طبیعی نیز تاثیر می گذارد و موجب رشد غیر طبیعی این بافت می شود، در نتیجه خانم هایی که در سن باروری هستند بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.
نحوه تشخیص آندومتریوز
این بیماری با وجود یک سری ضایعات با مشخصات مختلف در داخل لگن تشخیص داده می شود. روش تشخیص قطعی این ضایعات در گذشته لاپاراسکوپی بود که البته هزینه بر است و دردسرهایی برای بیمار دارد. خوشبختانه امروزه با پیشرفت‌هایی که صورت گرفته است تشخیص اندومتریوز راحت‌تر شده است. پزشک در هنگام معاینه لگن با علائمی مواجه می شود که تشخیص آن امکان پذیر است. به عنوان مثال هنگام معاینه لگن احساس پری در لگن می‌کنند، یا در هنگام دوش واژینال به علت سفت شدن رحم بیمار درد شدیدی را احساس می کند.
یا در هنگام معاینه مقعد، ندول هایی در لیگامان های کف لگن مشاهده می‌شود. خوشبختانه با سونوگرافی های داپلر حتی در کسانی که دختر هستند( پرده بکارت دارند) و رابطه ای تاکنون نداشته اند، به صورت ترنس لبیا یا ترنس رکتال تشخیص اندومتریوز داده می شود. حتی در بسیاری از موارد گرید اندومتریوز و وسعت درگیری آن نیز مشخص خواهد شد.
آیا آندومتریوز قابل درمان است؟
با تشخیص و بررسی عوامل تاثیرگذار در بروز اندومتریوز بهتر می توان در مورد درمان آن تصمیم گرفت. کافیست اثر هورمون استروژن بر اندومتر حذف شود. البته شدت علائم، محل آناتومیک ضایعات و همینطور ضرورت حفظ باروری و یا عدم ضرورت آن در انتخاب راهکار درمانی اهمیت بسیاری دارد.
اغلب در افرادی که به آندومتریوز مبتلا هستند، این مساله با آنها درمیان گذاشته می شود که اگر بارداری آنها با مشکل روبه رو شود حتما از این نظر بررسی شوند تا درمان های لازم در این مورد انجام شود.
دارو درمانی
درمان دارویی در بسیاری از بیمارانی که مشکوک به وجود بیماری آندومتریوز هستند یا قبلا به آندومتریوز مبتلا بوده اند قدم اول است. البته درمان دارویی در بیماران نابارور، بر حسب کیس با افراد دیگر متفاوت بوده و درمان ناباروری در این افراد قدم بعدی است.
از داروهای مسکن بسته به شرایط فرد می توان استفاده کرد. داروهایی مثل مفنامیک اسید و دیکلوفناک یا ایندومتاسین استفاده کرد. درمان در قدم دوم استفاده از داروهای هورمونی یا ocp هستند. نحوه استفاده از قرص ها به جهت پریود شدن یا نشدن بسته به شرایط فرد متغیر است و تشخیص آن تنها با پزشک متخصص است.
دسته بعدی داروها پروژسترون ها هستند. این دسته از داروها هم یکسری محدودیت هایی دارند مثلا افراد چاق ، افرادی که در خانواده سابقه ابتلا به سرطان سینه دارند و یا افرادی که زمینه افسردگی دارند، بهتر است از این داروها استفاده نکنند.
دسته بعدی استفاده از داروهایی است علائم یائسگی را در فرد ایجاد می کنند، تا علائم را سرکوب کنند. این داروها ممکن است بعد از اتمام دوره مصرف دوباره علائم بیماری را بازگردانند. بنابراین این داروها درمان های قطعی نیستند و در موارد لزوم پزشک به سراغ جراحی می رود.
لاپاراسکوپی
اما کسانی که با درد مواجه می شوند و به درمان های دارویی پاسخ نمی دهند و یا اگر کیست های عود کننده ای دارند که به درمان های دارویی جواب نمی دهد و بزرگ شده اند، لازم است که یک مداخله ای برای آنها انجام شود. لاپاراسکوپی یکی از بهترین روش های درمان نیز است. در واقع لاپاراسکوپی نوعی از روش درمانی جراحی بوده که به واسطه آن بیمار بدون اینکه درد و دوره نقاهت طولانی داشته باشد به درد و چسبندگی کمتری دچار می شود.
برای آنکه به درمان اندومتریوز بپردازید بهتر است رژیم غذایی مناسب اندومتریوز را رعایت کنید. برخی از خوراکی ها می تواند به بهبود این وضعیت کمک کند. و برخی از غذاها و خوراکی ها نیز می تواند تشدید کننده این وضعیت باشد.
آیا عدم درمان آندومتریوز عوارضی را برای فرد به همراه دارد؟
آندومتریوز به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بافت داخلی رحم (آندومتر) در خارج از رحم رشد می‌کند. این بافت می‌تواند در تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، و سایر نواحی لگن گسترش یابد. عدم درمان آندومتریوز می‌تواند عوارضی جدی به همراه داشته باشد:
درد مزمن
درد شدید لگنی که معمولاً با چرخه قاعدگی همراه است. این درد ممکن است به مرور زمان شدیدتر شود و حتی به دردهای غیر مرتبط با قاعدگی منجر شود.
ناباروری
یکی از مهمترین عوارض آندومتریوز ناباروری است. بافت آندومتر می‌تواند تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را مسدود کند و فرآیند تخمک‌گذاری و لقاح را مختل نماید.
تشکیل کیست‌های تخمدانی
بافت آندومتر می‌تواند کیست‌های پر از مایع به نام اندومتریوما را در تخمدان‌ها ایجاد کند. این کیست‌ها ممکن است بزرگ و دردناک شوند و بر عملکرد تخمدان تأثیر بگذارند.
چسبندگی‌ها و زخم‌های داخلی
آندومتریوز باعث ایجاد چسبندگی‌ها (اتصال غیرطبیعی بین اندام‌ها) و زخم در داخل حفره لگنی می‌شود که می‌تواند به مشکلاتی مانند انسداد روده یا دردهای شدید منجر گردد.
خستگی و مشکلات روانی
درد مزمن و مشکلات ناشی از آندومتریوز می‌تواند باعث خستگی شدید و افسردگی شود. همچنین، تأثیر آن بر باروری ممکن است فشارهای روانی زیادی برای فرد ایجاد کند.
اختلالات گوارشی و ادراری
در برخی موارد، آندومتریوز می‌تواند به روده یا مثانه حمله کند و مشکلاتی مانند درد در هنگام اجابت مزاج، خونریزی در ادرار یا مدفوع، و نفخ مزمن را ایجاد کند.
به همین دلیل، تشخیص و درمان به موقع آندومتریوز اهمیت زیادی دارد تا از بروز این عوارض جدی جلوگیری شود. روش‌های درمانی شامل دارودرمانی، جراحی و تغییرات در سبک زندگی است.
درمان به موقع آندومتریوز نقش کلیدی در کاهش درد، پیشگیری از ناباروری و بهبود کیفیت زندگی دارد. با تشخیص زودهنگام و استفاده از روش‌های مناسب مانند دارودرمانی یا جراحی، می‌توان از پیشرفت بیماری و عوارض جدی آن جلوگیری کرد. تغییرات در سبک زندگی و پیگیری مداوم نیز می‌تواند به مدیریت بهتر علائم کمک کند. درمان موثر به فرد این امکان را می‌دهد که زندگی روزمره‌اش را بدون درد و محدودیت‌های ناشی از آندومتریوز ادامه دهد.
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.